mRNA-vaccins voor kippen: Wat zit er straks in jouw ei of kipfilet?

M RNA vaccins voor kippen Wat zit er straks in jouw ei of kipfilet

Medio maart is in Nederland een pilot gestart waarin kippen worden gevaccineerd tegen de vogelgriep. Veel mensen, waaronder politici, vroegen zich af of hierbij mRNA-vaccins worden gebruikt, en uitten hun zorgen: Wat betekent dit voor de voedselveiligheid? Wat zit er straks in mijn ei of kipfilet? En kan ik nog wel kiezen voor (mRNA-)vaccinvrij voedsel?

Vrij kunnen kiezen wat goed en gezond voor jou is - dat is waar het bij Keuze Vrij Bij Mij om draait. Daarom leggen we in dit artikel uit wat mRNA-vaccins zijn, of ze daadwerkelijk ingezet (gaan) worden in de pluimveesector, wat de risico's zijn en welke alternatieven jij hebt als consument of boer.

Wat zijn mRNA-vaccins?

mRNA-vaccins zijn gebaseerd op gentechnologie. In plaats van een verzwakt of dood virus te gebruiken, bevatten deze vaccins een klein stukje genetische code (mRNA). Het mRNA geeft het lichaam tijdelijk de opdracht om zelf een eiwit te maken dat lijkt op een virusdeeltje. Het immuunsysteem leert vervolgens om dat eiwit aan te vallen, zonder dat er een echt virus aan te pas komt.

Deze techniek werd tijdens de coronapandemie voor het eerst op grote schaal toegepast bij mensen, onder meer via de vaccins van Pfizer en Moderna. Destijds bestonden er zorgen over de mogelijke gezondheidseffecten op de lange termijn en over de inperking van keuzevrijheid over het wel of niet laten vaccineren.

Nu dezelfde technologie haar weg vindt naar de veehouderij, spelen die zorgen opnieuw.

Waarom worden kippen gevaccineerd?

De belangrijkste reden voor vaccinatie is de bestrijding van vogelgriep (avian influenza). Dit virus komt wereldwijd steeds vaker voor en veroorzaakt grote economische schade. Kippen worden vaak preventief geruimd, wat ingrijpend is voor boeren én dieren. Beleidsmakers zoeken naar efficiënte manieren om grootschalige uitbraken te voorkomen, en vaccinaties worden daarbij gezien als dé oplossing.

Tegelijkertijd is er ook kritiek op deze aanpak. Volgens critici is vaccineren en ruimen vooral symptoombestrijding. De achterliggende oorzaken – zoals intensieve veehouderij en het gebruik van genetisch vrijwel identieke kippenrassen (zogeheten genetische monoculturen) – blijven buiten beeld.

Bovendien roept het ruimen van gezonde dieren ethische vragen op, gaat biodiversiteit verloren en is er weinig ruimte voor boeren of consumenten om bewust voor alternatieven te kiezen. Duurzame landbouw en natuurlijke weerbaarheid worden zelden serieus overwogen als volwaardig antwoord op de vogelgriepproblematiek.

In plaats daarvan wordt wereldwijd flink geïnvesteerd in de ontwikkeling van vogelgriepvaccins. mRNA-technologie wordt hierin als veelbelovend gezien: het is snel te ontwikkelen, eenvoudig aan te passen aan nieuwe virusvarianten en goedkoper dan traditionele vaccins.

Worden er al kippen gevaccineerd met mRNA?

Op dit moment worden – voor zover bekend – nog geen commercieel gehouden kippen gevaccineerd met mRNA. In Nederland en de rest van de EU zijn mRNA-vaccins voor pluimvee nog niet goedgekeurd door de Europese geneesmiddelenautoriteit (EMA). Wel zijn er twee andere vogelgriepvaccins toegestaan:

  • Nobilis Influenza H5N2: Een klassiek vaccin met een geïnactiveerd (doodgemaakt) vogelgriepvirus.

  • Innovax ND-H5: een vectorvaccin dat gebruikmaakt van een onschadelijk kalkoenenvirus. In het experiment dat in Nederland loopt, wordt gebruikgemaakt van dit vaccin.

Hoewel mRNA-technologie dus nog niet ingezet wordt, groeit de interesse voor deze vaccins onder (farmaceutische) bedrijven en overheden flink:

Efficiëntie en kostenbesparing staan bij al deze investeringen voorop. Maar wordt er voldoende stilgestaan bij de mogelijke risico’s? Wat zijn de langetermijneffecten van mRNA-technologie bij dieren – en uiteindelijk op ons bord? En hoe zit het met jouw recht om te kiezen voor een vaccinvrij ei of stukje vlees?

Wat zijn de zorgen over mRNA-vaccins?

Veel mensen hebben vragen en zorgen. En terecht. Want er is nog veel onbekend. Onder andere:

  • Langetermijneffecten – Zowel bij mensen als dieren is mRNA-technologie relatief nieuw. Wat de effecten zijn op langere termijn, weten we simpelweg nog niet.

  • Reststoffen in vlees of eieren? – Wat gebeurt er met de mRNA-deeltjes na vaccinatie? Komen die in het voedsel terecht? Tot nu toe kunnen instanties hier nog geen duidelijk antwoord op geven. In landen als het Verenigd Koninkrijk heeft dit geleid tot het weren van vaccinaties en producten van gevaccineerde dieren.

  • Gebrek aan transparantie – Er is weinig publieke informatie beschikbaar over de ontwikkeling en uitrol van deze vaccins in de (pluim)veesector.

  • Consumenten worden niet geïnformeerd – Het hierboven genoemde Nederlandse experiment met een vectorvaccin is een goed voorbeeld. Gevaccineerde eieren komen gewoon in de schappen, zonder dat zichtbaar is of ze vaccinvrij zijn - deze informatie wordt niet publiekelijk gedeeld.

  • Gedwongen vaccinatie – Wat als vaccinatie verplicht wordt voor commerciële verkoop? Houdt de boer dan nog keuzevrijheid? En jij als consument?

Zorgen die tot op heden niet zomaar weg te nemen zijn. Daarom is het belangrijk om te kijken naar alternatieven.

Welke alternatieven zijn er voor mRNA-vaccins?

Gelukkig zijn er alternatieven voor mRNA-vaccins – zowel voor boeren als consumenten:

Voor boeren:

  • Natuurlijke immuniteitsbevordering: Gezonde leefomstandigheden, goede voeding, kruidenmengsels en probiotica kunnen de weerstand van kippen en ander pluimvee verhogen en ziektes voorkomen.

  • Traditionele vaccins: Er zijn klassieke inentingen (de eerder genoemde Nobilis Influenza H5N2) beschikbaar tegen vogelgriep.

  • Kleinschalige, biologische pluimveehouderij: Minder stress, meer buitenruimte en diversiteit dragen bij aan gezondere kippen.

Voor consumenten:

  • Koop direct bij biologische of biodynamische boeren. Vraag expliciet of de kippen geen (mRNA-)vaccinaties hebben gekregen.

  • Let op keurmerken, zoals Demeter of SKAL – die staan terughoudend tegenover gentechnologie, inclusief mRNA.

  • Ondersteun kleinschalige en lokale initiatieven, zoals voedselcoöperaties of zelfvoorzienende boerderijen.

  • Eet minder of geen dierlijke producten als je twijfelt over de herkomst of veiligheid.

Wat kun je zelf nog meer doen?

Jouw stem doet ertoe. Door dit artikel te delen of erover te praten, help je anderen bewust te kiezen. Veel mensen weten nog niet dat mRNA-vaccins mogelijk op ons bord terecht gaan komen.

Stel vragen aan je lokale supermarkt of boer: zijn deze kippen gevaccineerd? Wat weten zij over mRNA-vaccins? Je hoeft geen expert te zijn om duidelijk te maken dat je waarde hecht aan transparantie, gezondheid en keuzevrijheid.

Wil je meer actie ondernemen? Op 8 april 2025 stemt de Europese Raad over het versoepelen van de regels omtrent genetisch gemodificeerd. Dit kan ertoe leiden dat biologisch voedsel in de toekomst niet vrij blijft van gentech. Op 7 april 2025 demonstreert Odin, een biologische voedselcoöperatie uit Nederland, hier tegen in Brussel. En jij kan je aansluiten.

Bij Keuze Vrij Bij Mij vinden wij dat jij vrij moet kunnen kiezen wat goed en gezond is voor jou. Daarom blijven we dit onderwerp volgen en zorgen we dat jij als eerste weet wat er speelt.