“Uiteindelijk is het gewoon het nemen van een stap en zien wat er van komt.”

Bas, wie ben je en wat doe je?

“Ik ben Bas Wind, productowner bij DUO in Groningen. Ik stuur een team aan dat informatievoorziening naar het bestuur van de organisatie verzorgt over onderwerpen zoals personeel, financiën, etcetera. Het gaat dan om de middelen die nodig zijn om de wettelijke taken uit te voeren. Denk bijvoorbeeld aan de Wet Studiefinanciering. De informatie die we leveren gaat bijvoorbeeld over KPI’s, informatie over verzuim, personeelsgesprekken en uren. Deze informatie tonen we in rapporten en dashboards. Ik ben geen productowner in de klassieke zin, maar vind het ook heerlijk dingen zelf te doen. Ik bouw bijvoorbeeld ook zelf rapportages. Naast mijn werk bij DUO heb ik Bas Wind fotografie. Dat is voornamelijk een uit de hand gelopen hobby, maar ik kan er erg van genieten om met fotografie bezig te zijn.

Ik heb een achtergrond als controller en ben vijf jaar geleden overgestapt naar het bedrijfsinformatiecentrum van DUO. Ik onderhoud in mijn werk veel contacten met mensen, houd in de gaten wie waar over gaat. Mijn team is multidisciplinair en we ontsluiten heel veel data die in een datawarehouse (een verzameling databases) wordt gezet.”

Wat voor ontwikkelingen zie je in je werk?

“Ik zie dat data science een enorme vlucht neemt. Bedrijven willen inzicht in bepaalde onderwerpen en gebeurtenissen en een verklaring zoeken waarom deze zich hebben voorgedaan en verbanden zoeken in data op basis van historische gegevens. Of dingen juist willen voorspellen, trends voorzien zoals stijging in verzuim, of stijging in kosten.”

Dat klinkt als leuke uitdagingen. Wat vind je het leukst aan je huidige werk?

“Het is lekker divers en uitdagend. Een groot voordeel is dat ik zelf het tempo kan bepalen. Doordat ik met mijn werkgever resultaatafspraken heb gemaakt heb ik invloed op de gehele voortbrengingsketen waardoor je het werk efficiënt in kunt richten en af en toe de focus kunt verleggen naar de wat ‘leukere’ aspecten van het werk. Die vrijheid is belangrijk.

De manier waarop we werken binnen de organisatie (vaak Agile/Scrum) zorgt er mede voor dat we flexibel zijn en zelf grotendeels de prioritering kunnen bepalen: ligt de nadruk in een sprint bijvoorbeeld op contact met opdrachtgevers en klanten of bij het helpen mensen uit mijn team in hun ontwikkeling. Een paar weken terug vertelde iemand mij dat hij in verschillende teams had gewerkt en dat hij mijn team één van de leukste teams vond. Dat zijn de dingen waar ik het voor doe. Ik ontleen er niet veel eigenwaarde aan, werk is voor mij instrumenteel, maar dat vind ik dan toch mooi.”

Waarom heb je je aangemeld op Werk Vrij Bij Mij?

“Op een gegeven moment merkte ik dat elke keer als ik vertelde dat ik bij het Rijk werkte, ik mij een gevoel van schaamte ervaarde. Dat heb ik eerder nooit gehad. Ik ben gaan nadenken waar dat gevoel vandaan kwam. DUO is onderdeel van het ministerie van OCW en dat weer van de Rijksoverheid. En die heeft zich de laatste 2,5 jaar niet van zijn beste kant laten zien (getuige wat te vinden is in de vele documenten die de afgelopen periode m.b.v. WOB verzoeken zijn opgevraagd en vrijgegeven). Ik wil niet voor een overheid werken die handelt op een wijze die niet in overeenstemming is met mijn eigen normen en waarden.

Tegen mijn leidinggevende heb ik gezegd: als er iets soortgelijks gaat gebeuren zoals wat er de afgelopen twee jaar is gebeurd, wil ik niet langer voor de overheid werken. Mensen zeggen: goh, dat je dat durft. Maar uiteindelijk is het gewoon het nemen van een stap en zien wat er van komt.

Keuze Vrij Bij Mij heb ik op verschillende manieren gesteund en ik zat op het puntje van mijn stoel toen de lancering van het platform Werk Vrij Bij Mij eraan kwam. In het begin was er sprake van een mooi aantal vacatures, maar veelal in het westen van het land en in andere specialisaties/vakgebieden. Recentelijk is het aantal vacatures helaas wat afgenomen. Dat vind ik wel logisch, omdat we in het oog van de storm zitten.

Het oog van de storm? Wat bedoel je daarmee?

“Als je alles in overweging neemt, dan krijg je een idee bij wat ik bedoel. Ik kijk vrijwel geen nieuws en hoorde begin 2020 via collega’s over een virus en was verrast over de ophef (met de Mexicaanse griep nog redelijk vers in het geheugen). Op een gegeven moment wilden mensen geen handen meer schudden, hingen er ‘handen was-instructies’ op de toiletten en op den duur mochten we niet meer op kantoor komen. Toen ben ik mij gaan verdiepen in wat er gebeurde en zag onder meer de filmpjes uit China waarin mensen dood neervielen. En ik dacht: dat mensen dit geloven (al vrij snel werd duidelijk dat deze filmpjes niet echt waren). Dat de informatie die je krijgt via de corporate media gekleurd is was al bekend, onder andere door de visie van redacteuren en eigenaren van deze media. Ook wist ik al van onder andere het World Economic Forum af. Ik heb geen moment gedacht dat het zo ernstig was als het in de media werd neergezet. Dit bleek overigens ook al snel uit de beschikbare gegevens (cijfers van onder meer CBS, RIVM). Dat de wetenschap veel meer een soort religie was geworden ten opzichte van hoe het oorspronkelijk bedoeld was, zou duidelijk blijken uit de periode die volgde.

Door zelf onderzoek te doen ben ik er al vrij snel achter gekomen dat er een luchtje aan zit. Ik doe in mijn werk veel met data, dus data analyseren vind ik heel interessant. Halverwege 2020 kregen we een workshop op werk die werd gegeven door iemand die betrokken was bij de ontwikkeling van het corona dashboard. Daarin kwam onder meer aan bod hoe je kunt kiezen voor de manier waarop je data presenteert. Ik ben alle data die gepresenteerd werd door de overheid en in de media gaan analyseren en ben tot een aantal ontluisterende conclusies gekomen.

Ik heb geconstateerd dat gezaghebbers ervoor kozen om Nederlanders te beïnvloeden door de wijze waarop (bepaalde) informatie werd gepresenteerd en daardoor de facto een gekleurde weergave van de werkelijkheid lieten zien (denk aan de getoonde grafieken en cijfers tijdens persconferenties). Ook zag ik live de beelden van hoe politie optrad tegen demonstranten (wat later in sterke bewoordingen is veroordeeld door speciaal rapporteur over foltering van de Verenigde Naties Nilz Melzer) en zag daar de gevolgen van de (reeds jaren geleden ingezette) centralisatie van de politiemacht. Met als resultaat dat uiteindelijk teveel macht bij één bewindspersoon ligt en die dan bepaalt wat er wel en niet mag. Ook zag je zag in de relatie tussen de minister van VWS, het RIVM en het OMT de tekenen van institutionele corruptie (voor zover ik dat kan beoordelen). Ik doel hierbij dan bijvoorbeeld op de beïnvloeding die daar plaatsvond, wat ook bleek uit WOB documenten.”

Dit is wat je ziet wat niet goed gaat. Wat is een alternatief voor deze situatie denk je? Wat kunnen Nederlanders hieraan doen?

“In principe ben ik een optimist. Ik denk dat veel mensen de afgelopen twee jaar zijn meegegaan in het narratief van de corporate media door een soort angst of vluchtgedrag voor de waarheid en de mogelijk gevolgen daarvan. Ga maar na, als het vermoeden bestaat dat de informatie die je krijgt niet juist is, wat zou er dan verder aan je zijn verteld dat niet klopt? Wat betekent dat dan voor je overtuigingen? Je begeeft je dan al snel op het vlak van geloof en overtuigingen van mensen. Bijvoorbeeld het geloof in een overheid die het beste met je voorheeft, geloof in de onfeilbaarheid van wetenschap, de verzorgingsstaat of specialisten in de zorg.

Mensen vinden het eng als je aan dat geloof komt. Ze krijgen dan het gevoel dat de fundamenten van hun leven als het ware onder hen weg worden geveegd. En ik kan mij voorstellen dat je daarvoor vlucht. Het grote midden van de mensen zit denk ik nog in die hoek, het zich ervoor afsluiten.

Onlangs was er een initiatief van De Andere Krant waarbij ze grote oplagen kosteloos verspreidden. Overal in Nederland (ook bij ons in de buurt) werd de krant gratis bij veel mensen in de brievenbus gegooid. Dat vind ik prachtig! Er zullen natuurlijk mensen zijn die het direct bij oud papier gooien, maar er zijn er ook die het lezen en er vervolgens over nadenken en met anderen over praten. Ik vind het fijn om informatie uit veel bronnen tot me te krijgen om te voorkomen dat mijn beeld wordt bepaald door een enkele bron. De Andere Krant is net zo gekleurd als andere media. Waar het mij vooral om gaat is dat ik kan afwegen, dat ik zelf kan kiezen. Ik neem niets zomaar aan. Ik lees het, weeg het tegen elkaar af en zie dan wel waar de waarheid ligt. Je moet niet denken de waarheid in pacht te hebben omdat je je informatie uit een bepaalde bron haalt. Je kunt, nee moet, zelf je denkkracht gebruiken om met informatie om te gaan.”

Wat is je boodschap voor anderen wat dat betreft?

“Mijn hoofdboodschap is: gun niet iedereen zomaar je geloof en schakel je denken niet uit. Ik heb in mijn leven vooral informatie tot mij genomen en moeten stampen in opleidingen, maar ik heb daar nooit écht leren denken. Gelukkig begon dat leerproces bij mij al 10 jaar geleden door te leren vragen te stellen als: wie, wat, waar en waarom. Wat zegt iemand (wie) en waarom eigenlijk? Je komt er vaak snel achter dat niet overal een antwoord op is. Ik leer mijn kinderen dat ook: geloof niet direct iets wat iemand zegt, denk er ook zelf echt goed over na en vraag desnoods door.

Het is belangrijk om kritisch te zijn. Niet altijd omdat er iets niet lijkt te kloppen, maar omdat het belangrijk is voor je eigen ontwikkeling en waarheidsvinding. Durf door te vragen als iemand iets zegt waar je zo je twijfels bij hebt.

Over kritisch zijn gesproken. Ik las een artikel over Hans Klok waarin hem werd gevraagd welke mensen het makkelijkst om de tuin te leiden zijn. Kinderen zijn het lastigst zei hij, omdat zij nog onbevangen zijn en hen het meest opvalt. De makkelijkste groep is de hoger opgeleiden. Die doorzien de goocheltrucs het minst snel doordat ze ‘vast’ zitten in wat er in hun hoofd is gestampt, omdat ze hebben geleerd wat ze moeten denken en doen. Die zitten zo vast in hun denken, dat ze zich niets meer afvragen uiteindelijk. Ik maak zelf een onderscheid tussen slim en intelligent. Er zijn mensen die slim zijn en niet intelligent, maar ook veel intelligente mensen die niet bepaald slim zijn. Ik zie dit regelmatig terug in mijn omgeving; mensen die geen HBO/WO opleiding hebben gehad, zijn regelmatig slimmer dan ik. Ze zijn bijvoorbeeld creatiever, onconventioneel en denken vaker out of the box.”

Je boodschap over kritisch zijn en vragen stellen vinden wij bewonderenswaardig. Mooi hoe je je verdiept in de wereld. Zijn er andere manieren waarop je daarmee bezig bent? Met wat er zich in de wereld voordoet en hoe we daarop (kunnen) reageren?

“Er was in november 2019, vlak voor corona ‘uitbrak’ een conferentie met over de simulatie van de uitbraak van een virus - toevallig Corona genaamd. Dit heette Event 201 en werd gehost door het Johns Hopkins Center for Health Security. En in 2021 werden er door bepaalde sleutelfiguren uitlatingen gedaan over zaken zoals apenpokken (voordat ze verschenen), energieverstoringen en ICT hacks op grote schaal. Je kunt dan op je vingers natellen (op basis van ervaringen uit het ‘verleden’) dat iets dergelijks weleens werkelijkheid zou kunnen worden. Stel nu dat men de stroomvoorziening platlegt, wat betekent dat dan? Of wat gebeurt er als er een overstroming is of voedselschaarste ontstaat? De eerste signalen hiervan (en het gebrek aan reactie van ons kabinet) tekenen zich momenteel al af. Hoe kom je in dergelijke situaties aan vers drinkwater, eten en bijvoorbeeld warmte?

Dat soort risico’s kan iets betekenen voor de wijze waarop wij aan ons voedsel gaan komen. Je komt er al snel achter dat je het antwoord op die vragen niet (meer) weet en daar met zijn allen naar moet kijken. Hoe kwam men vroeger aan water, voedsel en warmte en wat kunnen we daarvan leren? Er ontstaan allerlei netwerken van mensen die elkaar willen helpen als er noodsituaties uitbreken en die nadenken over de mogelijke gevolgen van het huidige beleid (of het ontbreken daarvan). Dat soort lokale initiatieven ben ik veel mee bezig en daar put ik veel energie uit. Het zijn initiatieven van mensen die zelf aan de slag willen, die zelf invloed willen hebben op hun leven en vooral onafhankelijk willen blijven van een (te) veeleisende overheid. Ik denk dat dat ook de enige manier is waarop we de negatieve spiraal waarin we terecht zijn gekomen kunnen doorbreken: dat ‘het grote midden’ van de Nederlanders kritisch gaat denken en zich verenigen in netwerken zoals Keuze Vrij Bij Mij.”

Ben jij geïnspireerd geraakt door Bas en waarom hij zich heeft aangemeld op www.werkvrijbijmij.nl? Kijk op de site, zie welke mooie vacatures er al staan en vind jouw vrije droombaan!