Altijd ‘aan’ staan is geen karaktereigenschap – het is een overlevingsstrategie

Misschien herken je het wel: je staat altijd ‘aan’. Je hoofd draait overuren, je agenda zit vol, ontspannen lukt slecht. Je reageert snel, denkt mee, lost op, regelt, draagt. En als iemand je vraagt hoe het écht met je gaat, weet je het eigenlijk niet.

Je bent niet de enige. Veel mensen leven in een constante staat van alertheid. En we zijn gaan denken dat het erbij hoort. “Zo ben ik gewoon.” “Ik kan nou eenmaal niet stilzitten.” “Ik functioneer goed onder druk.” Maar wat als dit niet jouw karakter is – maar een reactie van je zenuwstelsel?

Wat er gebeurt als je zenuwstelsel zich onveilig voelt

Je zenuwstelsel is continu bezig met één ding: inschatten of je veilig bent. Niet alleen fysiek, maar ook emotioneel, sociaal, energetisch. Als het zich veilig voelt, kun je ontspannen, verbinden, creatief zijn. Maar als het onveiligheid waarneemt, schakelt het razendsnel over op overleven.

Eén van die overlevingsreacties is de sympathische toestand: je vecht of vlucht. Je krijgt energie, focus, daadkracht. Dat is handig bij écht gevaar, maar niet bedoeld om langdurig in te blijven. Toch zitten veel mensen er dag in, dag uit in vast.

Onze maatschappij beloont overleven

En dat is niet zo vreemd. Onze samenleving wakkert die sympathische staat voortdurend aan. We leven in systemen die prikkelen, pushen en belonen. Presteren, productiviteit, alles onder controle hebben – het wordt gezien als succesvol gedrag. Altijd bereikbaar zijn, hard werken, doorgaan zonder pauze: het wordt niet alleen getolereerd, maar vaak zelfs gevierd.

We raken eraan gewend om alert te zijn, scherp te reageren, de volgende taak al in ons hoofd te hebben voordat de vorige is afgerond. En hoewel het lijkt alsof we de touwtjes in handen hebben, zijn we ondertussen het contact met ons lichaam kwijtgeraakt.

Overleven voelt vertrouwd, maar kost je verbinding

De keerzijde van altijd ‘aan’ staan? Je raakt uitgeput. Je slaapt slecht. Je wordt kortaf, trekt je terug of verliest je geduld. En misschien nog wel belangrijker: je verliest het contact met jezelf. Met wat je voelt. Met wat je nodig hebt. Met wat je echt zou willen kiezen, als je systeem niet op overleven draaide.

In deze staat kun je moeilijk tot rust komen, moeilijk verbinden met anderen en moeilijk helder nadenken. Je doet, je lost op, je past je aan. Maar de vraag blijft hangen: wie ben je als je systeem veilig is?

Je zenuwstelsel begrijpen is de sleutel

De oplossing ligt niet in nóg meer controle. Of in jezelf forceren tot ontspanning. Volgens Mariëlle Spronck, coach en trainer op het gebied van zenuwstelselregulatie, begint het bij het begrijpen hoe jouw systeem werkt. Herkennen wanneer je aan staat. Leren wat je nodig hebt om terug te bewegen naar rust.

Daarbij biedt de polyvagaaltheorie een krachtig en praktisch kader. Deze theorie laat je zien in welke toestand je zenuwstelsel zich bevindt, wat daar de signalen van zijn, en hoe je daar op kunt reageren – op een manier en in een tempo die bij jou past.

Wil je weten hoe je dat doet?

In het webinar ‘Leer je zenuwstelsel reguleren voor meer verbinding, rust en veerkracht’ neemt Mariëlle Spronck je mee in de basisprincipes van de polyvagaaltheorie. Je leert hoe jouw lichaam veiligheid inschat, waarom je soms automatisch reageert, en wat je kunt doen om je systeem te begeleiden naar meer ontspanning en helderheid.

Mariëlle begeleidt je tijdens het webinar door een eenvoudige oefening, zodat je het niet alleen begrijpt – maar ook kunt voelen in je lijf.

Meld je hier aan voor het webinar op dinsdag 22 april (20:00-21:15)