9 redenen waarom banken de baas zijn over jouw geld – en wat het alternatief is.
Stel je voor: iemand kijkt constant mee terwijl jij je geld uitgeeft. Diegene houdt bij wat je koopt, waar je bent en van wie je iets koopt — en bepaalt ook nog of dat mag. Ondertussen verdient diegene eraan.
Klinkt onacceptabel? Toch is dat precies hoe het werkt zodra je je geld aan een bank toevertrouwt. Elke transactie wordt vastgelegd, geanalyseerd en beoordeeld. Je privacy verdwijnt. En banken nemen steeds vaker beslissingen over wat jij wel of niet mag doen met je eigen geld.
Wat betekent dat voor jouw vrijheid en financiële zelfstandigheid? En wat als je daar geen genoegen (meer) mee wilt nemen? In dit artikel lees je 9 redenen waarom banken zoveel grip hebben op jouw geld.
1. Banken volgen en analyseren jouw transacties
Elke betaling die je doet, laat digitale sporen na. Banken slaan die informatie op en gebruiken algoritmes om jouw gedrag in kaart te brengen. Dit gebeurt onder het mom van fraudepreventie, maar in de praktijk ontstaat er een gedetailleerd profiel van jou dat ook commercieel of politiek gebruikt kan worden. Privacy is ver te zoeken en er ontstaat een systeem waarin jouw gedrag meetbaar, voorspelbaar en aanpasbaar wordt.
2. Banken bepalen wat je wel en niet mag betalen
Niet elke betaling komt zomaar door. Banken blokkeren transacties of rekeningen die ze als verdacht of ongewenst beschouwen — ook als die volledig legaal zijn. Denk aan het tegenhouden van betalingen aan personen met een niet-Nederlandse klinkende naam, het blokkeren van rekeningen van ‘gevoelige’ organisaties, of het controleren van ‘ongebruikelijke’ transacties. Zo ontstaat er financiële censuur: wat je met je geld doet, wordt niet meer alleen door jou bepaald.
3. Banken beslissen waar ze jouw geld in investeren
Zodra jouw geld op een bankrekening staat, bepaalt de bank wat ermee gebeurt. Dat kan betekenen dat jouw spaargeld wordt geïnvesteerd in zaken waar je misschien principieel op tegen bent: fossiele energie, wapenhandel, megastallen of grootschalige vastgoedprojecten. Jij hebt daar geen directe invloed op, tenzij je actief kiest voor een bank met een ethisch investeringsbeleid — en zelfs dan blijft transparantie soms beperkt.
4. Banken stimuleren schulden
Een belangrijk verdienmodel van banken is het uitlenen van geld. Hypotheken, persoonlijke leningen, rood staan: het lijkt normaal, maar zorgt ervoor dat jij langdurig gebonden bent aan de bank. Hoe groter je schuldenlast, hoe afhankelijker je bent — en hoe minder financiële speelruimte je hebt.
5. Banken centraliseren macht
Ons huidige systeem is afhankelijk van een handvol grote banken die ons huidige financiële stelsel dragen. Dat maakt het systeem kwetsbaar. Als één bank omvalt, kan dat effect hebben op miljoenen mensen. Jij hebt daar geen invloed op, maar draagt wel het risico — bijvoorbeeld via belastinggeld dat bijdraagt aan reddingsoperaties (denk aan de reddingsoperatie van de Nederlandse staat tijdens de financiële crisis in 2008: het kocht ABN Amro en Fortis voor 21,8 miljard euro, ruim 1250 euro per Nederlander).
6. Banken bepalen de financiële infrastructuur
Betaalverkeer loopt via systemen die niet van de samenleving zijn, maar van private bedrijven. Denk aan banken, creditcardmaatschappijen of financiële bedrijven als Mollie of Klarna. Daardoor zijn er altijd commerciële partijen die meekijken, voorwaarden stellen of toegang kunnen blokkeren. Financiële onafhankelijkheid is in zo’n systeem onmogelijk.
7. Banken zijn winstgedreven bedrijven
Banken bestaan om winst te maken — voor aandeelhouders, niet voor klanten. Dat betekent dat jouw belang niet altijd voorop staat. Producten en voorwaarden zijn erop gericht om zoveel mogelijk rendement te genereren, ook als dat ten koste gaat van jouw financiële gezondheid, privacy of vrijheid.
8. Banken bepalen in welke valuta jij mag betalen
Het huidige systeem draait vrijwel volledig op euro’s (of andere nationale valuta). Wil je betalen met een lokale munt, een alternatieve geldeenheid of crypto? Dan loop je snel tegen technische of juridische beperkingen aan. Banken houden zo grip op het systeem — en sluiten alternatieve vormen van waardeoverdracht grotendeels buiten.
9. Banken kunnen straks bepalen hoe je jouw geld mag uitgeven
Met de komst van het digitaal centrale bankgeld (CBDC) — zoals de digitale euro — ontstaat een nieuwe vorm van controle. Programmeerbaar geld maakt het technisch mogelijk om voorwaarden te koppelen aan jouw saldo: wat je ermee mag kopen, wanneer je het mag gebruiken en bij wie.
Hoewel de huidige plannen voor de digitale euro expliciet stellen dat deze niet programmeerbaar zal zijn, is het technisch gezien mogelijk om dit in de toekomst aan te passen, geeft ook het kabinet toe. Dit kan leiden tot controle over individuele bestedingen en beperking van financiële vrijheid.
Een alternatief voor de bank: de Greenhood Wallet
Zoals je in dit artikel hebt kunnen lezen, is de grip van banken op jouw geld groot. Van transactiedata en investeringskeuzes tot betaalrestricties en programmeerbaar geld — het financiële systeem wordt steeds minder transparant, minder vrij en minder mensgericht. Maar het kan ook anders.
De Greenhood Wallet is een innovatief alternatief: een op blockchain gebaseerde betaalapp waarmee je veilig, zelfstandig en zonder tussenkomst van banken kunt betalen. Het geeft je de vrijheid om zélf te bepalen hoe je betaalt — met euro’s, crypto of een lokale munt — en behoudt maximale controle over je gegevens en geldstromen. Greenhood is een coöperatief netwerk waarin gebruikers mede-eigenaar zijn en samen het systeem vormgeven.
Benieuwd hoe het werkt? Op dinsdag 6 mei 2025 om 20:00 uur geeft oprichter Jeroen Slaman een webinar bij Keuze Vrij Bij Mij. Hij laat zien hoe de Greenhood Wallet jouw financiële vrijheid vergroot en hoe jij kunt meebouwen aan een eerlijker, transparanter betaalsysteem.