10 Trends op het gebied van privacyvriendelijke technologie om te volgen in 2025

In een wereld waarin grote techbedrijven steeds meer grip lijken te krijgen op onze persoonlijke gegevens, zijn er gelukkig ook heel veel ontwikkelingen waardoor je juist zelf regie kan krijgen over jouw data en privacy. Steeds meer mensen en bedrijven zien de waarde hiervan in en zijn geïnteresseerd in ontwikkelingen op dit gebied. Maar wat gebeurt er precies? In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste trends om dit jaar in de gaten te houden.

1. Decentrale netwerken: Het internet van iedereen

Een van de meest veelbelovende ontwikkelingen is de opkomst van decentrale netwerken. In plaats van afhankelijk te zijn van grote bedrijven, die jouw data opslaan, beheren en exploiteren, kun je via deze netwerken zelf bijdragen aan de infrastructuur, terwijl je ook zelf eigenaar wordt van de data die je opslaat.

Een goed voorbeeld hiervan is Threefold, een platform waarmee mensen internetcapaciteit kunnen creëren, los van het bestaande internet, met apparaten die 'nodes' worden genoemd. Deze zelf gecreëerde capaciteit kan door anderen worden gebruikt, bijvoorbeeld voor cloudopslag of het hosten van websites. In 2024 introduceerde Threefold ‘farming pools’, een systeem waarbij meerdere gebruikers hun middelen bundelen om samen een grotere en betrouwbaardere internetcapaciteit te bieden. Dit maakt het niet alleen makkelijker voor kleinere gebruikers om mee te doen, maar zorgt ook voor meer stabiliteit in de dienstverlening. Bovendien kunnen deelnemers inkomsten genereren wanneer hun gedeelde capaciteit wordt gebruikt.

Daarnaast zijn er blockchain-gebaseerde ‘mesh-netwerken’, zoals Helium. Dit zijn systemen waarbij kleine apparaten, zogenaamde hotspots, met elkaar verbonden zijn om internettoegang te bieden. In tegenstelling tot Threefold, dat een volledig nieuw internet opbouwt, breiden mesh-netwerken het bestaande internet uit door gebruik te maken van de huidige internetprotocollen. Vooral in gebieden waar internettoegang beperkt is, bieden deze netwerken een oplossing. Het stelt lokale gemeenschappen in staat om zelf een netwerk te beheren, wat de toegang tot internet democratiseert en afhankelijkheid van grote aanbieders vermindert.

Decentrale oplossingen voor sociale media, zoals Mastodon en Nostr, blijven ook doorontwikkelen. Op deze platforms bepaal je zelf wat je deelt en wie toegang heeft tot jouw gegevens. Deze netwerken winnen snel aan populariteit. Mastodon telt inmiddels miljoenen geregistreerde gebruikers en blijft groeien. Nostr trekt steeds meer actieve gebruikers aan, mede dankzij de integratie met het Bitcoin Lightning Network, waarmee gebruikers elkaar eenvoudig betalingen kunnen sturen.

2. Zoekmachines die je privacy respecteren

Bijna iedereen gebruikt zoekmachines, maar de meeste volgen alles wat je doet en slaan gegevens op over wat je zoekt en waar je op klikt. Gelukkig zijn er alternatieven zoals DuckDuckGo, Startpage en Brave Search. Deze zoekmachines verzamelen geen persoonlijke gegevens, waardoor je online gedrag niet wordt gevolgd of geanalyseerd. Brave Search gaat zelfs nog een stap verder door volledig onafhankelijk te werken met een eigen index. Dit betekent dat het zijn eigen database van webpagina's beheert en voor zoekresultaten niet afhankelijk is van andere grote zoekmachines, zoals Google of Bing. Dit is een positieve ontwikkeling, omdat gebruikers zo kunnen zoeken zonder dat hun gegevens opgeslagen of gedeeld worden met derden. Zo kan je dus effectief zoeken zonder dat jouw gegevens worden verzameld.

3. Versleutelde communicatie voorkomt ‘meelezen’

Privacyvriendelijke chatapps zijn in opkomst. Signal is al langer populair vanwege de sterke encryptie, maar ook apps zoals Session en Element winnen terrein. Session maakt zelfs volledig metadata-vrije communicatie mogelijk. Metadata verwijst naar informatie over de communicatie zelf, zoals wie met wie praat, wanneer en hoe vaak. Het is geen inhoud van de berichten, maar deze gegevens kunnen veel onthullen over je gedrag en relaties. Het vermijden van metadata zorgt ervoor dat zelfs deze sporen niet meer achterblijven, wat bijdraagt aan maximale privacy, waardoor niemand kan achterhalen wie met wie praat.

Ook worden er nieuwe encryptiemethoden ontwikkeld die bestand zijn tegen de kracht van toekomstige quantumcomputers. Quantumcomputers zijn extreem krachtige computers die in de toekomst in staat kunnen zijn om traditionele versleuteling te kraken, wat de veiligheid van veel digitale systemen in gevaar kan brengen. De nieuwe encryptiemethoden zijn speciaal ontworpen om hiertegen bestand te zijn, waardoor ze zorgen voor een veiliger digitaal landschap. Dit is een zeer positieve ontwikkeling, omdat het niet alleen onze gegevens beschermt tegen potentiële risico's, maar ook vertrouwen biedt in de toekomst van beveiligde communicatie en data-opslag.

4. Bigtech-vrije cloudopslag

Wil je bestanden opslaan zonder dat grote techbedrijven meekijken? Dat kan via platforms zoals Nextcloud, Proton Drive of Murena. Deze diensten zorgen ervoor dat jij de enige bent die toegang heeft tot je bestanden. Wat deze ontwikkelingen extra bijzonder maakt, is de focus op veiligheid en controle. Nextcloud biedt bijvoorbeeld geavanceerde samenwerkingsmogelijkheden, zoals gedeelde documenten en kalenderintegratie, zonder jouw gegevens op externe servers te bewaren. Proton Drive bouwt voort op zijn reputatie van sterke encryptie, wat betekent dat je data zelfs bij een hack veilig blijft. Murena combineert privacyvriendelijke opslag met andere diensten, zoals een privacyvriendelijke smartphone.

Voor wie nog een stap verder wil gaan, is het ook mogelijk om je eigen Nextcloud-omgeving te creëren op het decentrale netwerk van Threefold. Hiermee heb je niet alleen volledige controle over je data, maar maak je ook gebruik van een toekomstbestendige, energiezuinige infrastructuur.

Voor de echte pioniers is er bovendien Filecoin, een platform waarmee je ongebruikte opslagruimte kunt delen en daar zelfs een beloning voor krijgt. Dit model moedigt gebruikers aan om bij te dragen aan een gedecentraliseerd opslagnetwerk, wat niet alleen onafhankelijkheid biedt van Big Tech, maar ook zorgt voor lagere kosten en een grotere toegankelijkheid van opslagcapaciteit. Samen zorgen deze innovaties ervoor dat data-opslag veiliger, betaalbaarder en eerlijker wordt.

5. Browsers met privacygerichte oplossingen

Privacy begint bij hoe je surft. Browsers zoals Brave, Tor en LibreWolf beschermen je tegen trackers en advertenties. Nieuwe spelers zoals DuckDuckGo Browser en Snowflake bieden aanvullende privacygerichte oplossingen. Brave experimenteert zelfs met ingebouwde AI-assistenten die lokaal draaien. Dit betekent dat alle berekeningen en functionaliteiten direct op je apparaat worden uitgevoerd, zoals je telefoon of computer, in plaats van op externe servers. Hierdoor worden jouw gegevens niet gedeeld met derden, wat je privacy aanzienlijk verbeterd, omdat het risico op datalekken of ongewenste dataverzameling wordt geminimaliseerd. Deze ontwikkelingen maken privacyvriendelijk browsen niet alleen effectiever, maar ook gebruiksvriendelijker. De groeiende populariteit van deze browsers laat zien dat steeds meer mensen op zoek zijn naar alternatieven voor grote tech-bedrijven, wat de markt stimuleert om verder te ontwikkelen en innoveren.

6. Blockchain, digitale identiteiten en data-eigenaarschap

Blockchaintechnologie verandert de manier waarop we met onze data omgaan. Een goed voorbeeld is self-sovereign identity (SSI). Dit zijn digitale identiteiten die volledig van jou zijn, zonder dat een externe partij zoals Google of Facebook je toegang beheert. Dit betekent dat jij zelf bepaalt wie toegang krijgt tot jouw gegevens en hoe deze worden gebruikt. Het is vergelijkbaar met een digitale wachtwoordkluis die alleen jij kunt openen en van waaruit jij beheert welke gegevens je met wie wilt delen. Deze ontwikkeling is positief omdat het de controle teruggeeft aan de gebruiker, waardoor het risico op misbruik van jouw persoonlijke informatie door grote bedrijven wordt verminderd.

Ook de toepassing van ZK-Snarks is veelbelovend. ZK-Snarks, oftewel Zero-Knowledge Succinct Non-Interactive Arguments of Knowledge, is een cryptografische techniek waarmee je bij online transacties en identiteitsverificatie gegevens kunt verifiëren zonder dat je de gevoelige informatie zelf onthult. Stel je bijvoorbeeld voor dat je kunt bewijzen dat je een wachtwoord weet zonder het wachtwoord zelf te delen, vergelijkbaar met een soort digitale handdruk waarmee je kunt aantonen dat je toegang hebt zonder gevoelige informatie prijs te geven. Dit beschermt jouw gegevens en maakt verificatie veiliger. Dit is relevant voor privacy, omdat het data beschermt terwijl het toch vertrouwensrelaties en verificatie mogelijk maakt.

7. E-mail zonder spionnen

E-maildiensten zoals ProtonMail en Tutanota bieden versleutelde communicatie, wat betekent dat alleen jij en de ontvanger de inhoud van je e-mails kunnen lezen. Deze diensten blijven zich ontwikkelen met steeds sterkere encryptie en gebruiksvriendelijke apps.

Nieuwere diensten zoals SimpleLogin en AnonAddy maken het zelfs mogelijk om tijdelijke e-mailadressen te gebruiken, zodat bedrijven je niet kunnen volgen of je inbox niet volloopt met spam. Dit type e-maildiensten wint aan populariteit, omdat steeds meer mensen waarde hechten aan hun online privacy. Ook zien we nieuwe aanbieders, zoals Skiff Mail, die privacy combineren met een moderne en intuïtieve interface. Deze innovaties zorgen ervoor dat privacyvriendelijke e-mail toegankelijker en aantrekkelijker wordt voor een breed publiek.

8. Bigtech-vrije hardware

Voor wie echt onafhankelijk wil zijn, is er ook privacyvriendelijke hardware. Smartphones zoals de Librem 5 van Purism of de PinePhone draaien op open-source software, zonder inmenging van grote techbedrijven. Een ander interessant alternatief is de Volla Phone, die gebruik maakt van een privacyvriendelijk besturingssysteem en geen Google-diensten bevat. Daarnaast heeft Threefold aangekondigd een eigen mobiele telefoon te lanceren, die volledig integreert met hun decentrale netwerk. Dit zou een unieke combinatie van privacy, controle en onafhankelijkheid bieden voor gebruikers. Ook zijn er routers, zoals de Turris Omnia, die je internetverkeer beschermen met ingebouwde VPN-functies.

In Nederland wordt privacyvriendelijke hardware aangeboden door platforms zoals ProPrivacy.io en GoodbyeBigTech.nl waardoor consumenten eenvoudig hardware kunnen kopen die hun privacy beschermt. Hostservice.nl heeft aangekondigd dat ze de nieuwe mobiele telefoon van Threefold gaan aanbieden.

9. Open-source software: toegankelijk voor iedereen

Steeds meer bedrijven en overheden stappen over op open-source software. Denk aan LibreOffice als alternatief voor Microsoft Office of Linux als vervanging voor Windows. Deze software is vrij te gebruiken, aan te passen en deelt jouw gegevens niet. Wat deze beweging extra interessant maakt, is de opkomst van nieuwe toepassingen zoals OpenAI's open-source tools, waarmee bedrijven AI kunnen inzetten zonder afhankelijk te zijn van grote techbedrijven.

Daarnaast zijn er nieuwe besturingssystemen zoals PostmarketOS, dat specifiek is ontworpen voor oude smartphones om deze nieuw leven in te blazen met een privacyvriendelijke insteek.

Ook wint Collabora Online, een open-source cloudoplossing voor samenwerking, aan populariteit in zowel de publieke als private sector. Deze ontwikkelingen maken open-source niet alleen technologisch krachtiger, maar ook aantrekkelijker en toegankelijker voor een breder publiek.

10. Maatschappelijke ontwikkelingen: regelgeving & educatie

Niet alleen technologieën, maar ook wetgeving kan bijdragen om meer regie te krijgen over privacy en jouw data. De Europese Data Governance Act stimuleert bijvoorbeeld datatrusts. Dit zijn organisaties of structuren die gegevens namens individuen beheren en beschermen, waarbij de zeggenschap volledig bij de gebruikers blijft. Datatrusts zorgen ervoor dat gebruikers gezamenlijk kunnen bepalen hoe hun data wordt gedeeld, gebruikt of beschermd. Dit biedt een krachtig alternatief voor de huidige situatie waarin grote bedrijven vaak de controle hebben over onze gegevens.

Daarnaast zijn er steeds meer educatieve initiatieven, zoals Keuze Vrij Bij Mij, Bits of Freedom en platforms zoals ProPrivacy.io, die uitgebreide informatie bieden over privacyvriendelijke technologieën en diensten. Deze initiatieven zorgen ervoor dat mensen beter op de hoogte zijn van ontwikkelingen, digitale rechten en alternatieven.

Wat kun jij doen?

Veel! Wil je zelf meer controle over je data? Begin klein. Probeer een privacyvriendelijke zoekmachine, installeer een browser zoals Brave of Tor, of gebruik een veilige e-maildienst. Door kleine stappen te zetten, maak je al een groot verschil.

Daarnaast kun je je verdiepen in de ontwikkelingen en oplossingen die jou aanspreken. Deel je enthousiasme hierover met anderen, zodat steeds meer mensen kiezen voor privacyvriendelijke alternatieven. Je kunt deze initiatieven ook ondersteunen door donaties te doen of door producten en diensten van deze aanbieders af te nemen. Zo draag je bij aan een toekomst waarin technologie ons dient, en niet andersom.

Wil je meer leren? Keuze Vrij Bij Mij blijft ook dit jaar waardevolle informatie bieden over ontwikkelingen op het gebied van privacyvriendelijke technologie en data-eigenaarschap. Via artikelen en webinars houden we je op de hoogte van de nieuwste trends en oplossingen. Doe mee aan een van onze webinars of cursussen en ontdek hoe jij je digitale vrijheid kunt vergroten. Samen bouwen we aan een toekomst waarin technologie ons dient, en niet andersom.