“Als je nergens naartoe hoeft, valt er van alles te ontdekken”
Herman, wie ben je en wat doe je bij De Regenboog?
“Ik leid het project Ervaringswijzer. Dit project is onderdeel van SCIP (Samenwerkende Cliëntgestuurde Initiatieven en Projecten). SCIP is weer onderdeel van De Regenboog Groep. Bij Ervaringswijzer maken en geven we workshops.”
Wat voor workshops zijn dat?
“We komen samen en bedenken thema’s waar mensen iets aan kunnen hebben. Momenteel werken we aan het onderwerp ‘positieve spijt’, mensen voelen zich soms schuldig. Ze zijn zich bewust geworden van iets en knuppelen zichzelf dan: ‘wat stom dat ik dit heb gedaan’, ‘ik had het niet zo moeten zeggen’, dat soort gedachten. Maar dan kijk je eigenlijk naar de negatieve kant van die spijt, want je zou er ook naar kunnen kijken als een inzicht dat je krijgt dankzij je keuze. Je bent je bewust geworden van iets wat je voortaan beter kunt doen en dan mag je de spijt laten gaan.
In plaats van jezelf te knuppelen, zou je het dus als iets positiefs kunnen zien. Dat is nu onze ingang van dit onderwerp. Dat onderzoeken we, we zetten onze eigen ervaringen op een rijtje met hulpmiddelen zoals het Socratisch gesprek. Het kan ook zijn dat we online onderzoek doen en informatie zoeken. Omdat het een workshop is, zitten er ook een aantal oefeningen in verwerkt voor deelnemers. We geven bijvoorbeeld de opdracht: kijk eens naar een situatie waar je spijt van hebt, andere deelnemers in de groep reageren dan op jou en geven je input waar je van kunt leren. Het is de bedoeling dat een groep elkaar aanmoedigt.
Een workshop is kennisoverdracht, het leren van vaardigheden, en ook het elkaar stimuleren en inspireren. Zo maken we telkens van dit soort thema’s een nuttige workshop. Nuttig, omdat we als workshop makers er ook van leren: hoe ga je nu om met dit soort gevoelens? Tegelijkertijd leer je van het proces van informatie zoeken, schrijfvaardigheden (deelnemers van de workshops schrijven soms een blog), leren presenteren tijdens een workshop. Je leert eigenlijk in een heel overzichtelijke, korte cyclus om van een idee naar een bruikbare dienst te gaan waar een ander iets aan heeft.
Het kan ook dat deelnemers een eigen project oprichten, zoals het Herstellab (dans en beweging), het TekenCafé (maandelijks gezamenlijk tekenen) of ‘Kunst met een Verhaal'. Die laatste is een serie van interviews met kunstenaars over hoe kunst hen helpt bij herstel. Sommige van onze deelnemers zijn bij andere organisaties gaan werken als ervaringsdeskundige.”
Ben jij zelf ook ervaringsdeskundige?
“Ja, op het gebied van traumaverwerking. Ik heb een rugzakje meegekregen vanuit mijn opvoeding en dingen die in mijn leven gebeurd zijn. Daardoor heb ik het altijd moeilijk gevonden om sociale aansluiting te vinden. Omgaan met mensen vond ik lastig, ik trok me terug en voelde me vervreemd, niet echt thuis. Ik snapte niet waarom mensen de dingen deden die ze deden. Ik heb wel altijd mezelf willen ontwikkelen en opleidingen gevolgd en heb uiteindelijk bij De Regenboog mijn plek gevonden. Ik vond het daarom belangrijk om met mensen met allerlei achtergronden samen te werken, zodat ik daarmee ook mijn sociale vaardigheden verder kon ontwikkelen. En nu kan ik zelf hulp aanbieden aan anderen die dat nodig hebben: dit is een opkrabbelplek.”
Wordt ervaringsdeskundigheid veel gebruikt in de zorg, of het sociaal domein?
“Ja, een deelnemer van mijn groep vertelde met: ik vond het altijd lastig om een hulpverlener te vinden die echt kon aanvoelen wat ik had meegemaakt, tot ik een ervaringsdeskundige psycholoog vond. In de literatuur heb ik onderzoek gedaan naar positieve overlevers. Dit zijn mensen die sterker zijn geworden door moeilijke omstandigheden (oorlog, psychische aandoeningen). Het merendeel van de mensen hobbelt wel door na een trauma, een deel komt er juist cynisch uit (‘het heeft geen zin, ellende’). Maar er is ook een groep, positieve overlevers, die er juist sterker uitkomt. Wat zijn nou de eigenschappen van die mensen?"
- Ze ontwikkelen compassie, voor de ander en voor zichzelf. Je kunt pas mild naar iemands trauma kijken als je het zelf ook hebt meegemaakt en verwerkt.
Ze hebben afstandelijke betrokkenheid ontwikkeld tot hun gevoelens en gedachten. Ze kunnen kijken naar hun eigen gevoelens, maar verdwalen daar niet in. Zoals het kijken naar een wasje in de wasmachine: je kijkt ernaar, maar draait er niet in mee. Doordat je zoveel ellende hebt meegemaakt, kom je daar op een gegeven moment los van te staan.
Ze kunnen omgaan met onzekerheid, wat één van de definities is van wijsheid. Dat vraagt een zekere openheid naar het leven: als je kunt open blijven staan voor dingen in het leven, dus onzekerheidsmanagement, kun je beter met onzekerheden omgaan.
Wat betekent het voor jou om zoveel te werken met het lijden van andere mensen?
“Wat het voor mij betekent, is een enorme spirituele ontwikkeling. Normaal gesproken is lijden iets dat we willen vermijden, maar als je er als het ware doorheen gaat, ontdek je daar een hele vrijheid achter. Ik ben noodgedwongen geweest om daarmee om te gaan.”
Wat is die vrijheid dan, die daarachter zit?
“Mijn levensmotto is: als je nergens naartoe hoeft, valt er van alles te ontdekken. Als kind ben je niet bezig met levensdoelen, maar geniet je gewoon van dat zandkasteel dat je bouwt. Tot je móet presteren in het leven. Veel mensen zitten daarin vast. Als je kunt zeggen dat je betekenis niet zit in iets worden, maar in iets zijn, dan ben je vrijer van het streven en druk van buitenaf. Tegelijkertijd geeft dat een vrijheid om van alles te ontdekken, maar zonder dwang en niet langer geforceerd.”
Wat voor wijsheid of inspiratie zou je lezers van dit interview willen meegeven?
“Wat ik zou willen meegeven: je kunt een onderscheid maken tussen zijn en worden. Dat ‘worden’ zit hem in het verplaatsen van A naar B. Je denkt dat het geluk in B te vinden is, in die baan, die partner, dat huis. Maar wat ook kan, is dat hele streven loslaten. En doorzien dat je tevredenheid al in A te vinden is, als je maar al die ideeën vergeet van ergens naar moeten streven. Dat kun je elk moment ervaren. Als je je rot voelt over iets, kijk naar je gevoel. Zoals dat wasje in de wasmachine. En maak contact met het zintuiglijke: je ademhaling, of het ruisen van de bladeren. Zo komt er steeds meer ruimte tussen je voelen, je denken en je Zijn. Totdat het Zijn in je sterker is dan het Worden.”
Wat is de reden geweest voor jou om Ervaringswijzer.nl aan te melden bij Keuze Vrij Bij Mij?
“Ons project gaat natuurlijk over een plek waar je je thuis kunt voelen, dat geldt eigenlijk voor iedereen. Dat kan een ingang zijn voor het vinden van ons op Keuze Vrij Bij Mij, iedereen is bij ons welkom.”
Wat is jouw hoop voor de toekomst?
“Mijn hoop voor de toekomst is dat mensen wat meer rust gaan vinden in hun zijn, zonder dat er allerlei dingen voor nodig zijn. Mensen hoeven niet allerlei reizen te maken, bezittingen te hebben, te voldoen aan van alles om gelukkig te zijn. Ik hoop dat ze meer tevreden mogen zijn met wat er al is, zonder al die extra’s. Het mag wel, natuurlijk, maar als er een gedwongenheid in gaat zitten, haalt dat het speelse eruit. Blijf speels.”
Heb jij zelf te maken met een psychische kwetsbaarheid en wil je hiermee iets nuttigs doen voor anderen? Meld je bij herman@ervaringswijzer.nl, of ga op ervaringswijzer.nl naar ‘Meedoen’.
Ervaringswijzer op Keuze Vrij Bij Mij
Staat jouw bedrijf ook voor keuzevrijheid? Laat het zien en..